Serbska biblija
Přednošk Jakuba Gruhla a Michała Maćija na serbskej konfirmaciji 6. meje 2001 w Budyšinje:
Reformacija, zahajena w lěće 1517, so pozitiwnje na wuwiće serbskeje rěče wuskutkowa. Město srjedźowěkowskeje łaćonšćiny wužiwaše so nětko w cyrkwi maćerna rěč. Tež w Serbach bě so žadanje na duchownych za bibliju w serbskej rěči zesylniło. Samo Martin Luther je so pječa za serbsku bibliju angažował, ale jemu je so prajiło, zo serbska rěč bórze wotemrěje. We Łužicy njebě wjele ludźi, kiž serbsce pisać abo čitać móžachu, tak zo so přełoženje hakle někotre lětdźesatki pozdźišo započa.
Po Lutherowym přikładźe přełoži Mikławš Jakubica Nowy zakoń do delnjoserbšćiny. 1548 swój přełožk dokónči. Tutón manuskipt so njeje ćišćał. Ze žiwjenja Mikławša Jakubicy je mało znate. Za čas přełožowanja bě farar w Lubanicy. To leži dźensa w Pólskej.
Prěni wurězk z biblije, kotryž wuńdźe jako kniha, běchu sydom pokutne psalmy Dawida. Wudachu so wot Hrjehorja Martinia w lěće 1627. To bě zdobom druha hornjoserbska ćišćana kniha. Martini bě tehdy farar w Poršicach. Potom so 43 lět dołho žana serbska kniha njewuda.
Wažna wosobina za wuwiće serbskeje spisowneje rěče bě Michał Frencel. Wón narodźi so 1628 w Běčicach. Wot 1649 studowaše teologiju w Lipsku. 1651 do 1662 bě farar w Kózłom a wot 1662 hač do swojeje smjerće w lěće 1706 farar w Budestecach. Z přełožowanjom sćenjow swjateho Mateja a Marka na zakładźe Budyskeho dialekta započa so jeho pućrubarske dźěło za serbsku bibliju. Sćeni wuda w lěće 1670. W lěće 1693 sćěhuještej listaj swjateho Pawoła na Romskich a Galatiskich a 1695 perikopy z historiju ćerpjenja, zmortwychstaća a donjebjesspěća. Pawoł Prätorius, Michał Frencel a Michał Raca přełožichu 1703 zhromadnje psalmy a je wudachu. W lěće 1706 skónčnje cyły Nowy zakoń předležeše, ale hakle po Frencelowej smjerći. Nětko so kruchi Stareho testamenta přihotowachu. 1719 wudaštaj Jurij Dumiš a Křesćan Leonhardi knihu "Přisłowa, prědar a wyši kěrluš Salomona".
Bě na času, zo by so skónčnje biblija w cyłku wudała. Na tute dźěło dachu so Jan Langa z Palowa, farar w Minakale, Matej Jokiš z čornych Noslic, farar w Hbjelsku, Jan Běmar z Rodec, farar w Budestecach, a Jan Wawer z Mješic, farar w Bukecach. Æi mužojo přełožichu wot lěta 1716 do 1728 Stary a Nowy zakoń. 1728 so z wulkej prócu prěni raz cyła biblija wuda.
W lěće 1742 wobstara Klukšanski farar a rodźeny Němc Jan Bohuměr Kühn z pomocu někotrych serbskich studentow a kandidatow druhi wudawk serbskeje biblije. Hdyž bě za 50 lět biblija wupředata, wuda so Swjate pismo třeći raz, tónkróć wot knihiwjazarja Jana D. Helmersa. Někotre zmylki so při tutym nakładźe wuporjedźachu. Biblija pak měješe němske předsłowo.
Hdyž bě so lěta 1814 w Drježdźanach Sakske bibliske towarstwo załožiło, kotrež chcyše po § 3 swojich wustawkow za Serbow serbsku bibliju w swojim nakładźe wobstarać, slubi dr. Pinkerton z jendźelskeho bibliskeho towarstwa 7 800 hr podpěry na wudaće serbskeje biblije w 3 000 eksemplarach. Kelko eksemplarow je so wudało, njewěmy. Tak wuńdźe štwórte wudaće pod nawodom Handrija Lubjenskeho.
Hižo 1823 so 5. nakład w 5 000 eksemplarach wuda, znowa wot Handrija Lubjenskeho, diakona při Budyskej Michałskej cyrkwi, z pomocu fararja Mički. 6. wudawk sta so jenož z 2 000 eksemplarami. Přehladałoj běštaj jón Božidar Wjacka a Jurij Wanak. 1857 je Jurij Wanak 7. wudawk přehladał. 1860 sta so 8. wudawk z nakładom jendźelskeho bibliskeho towarstwa w Berlinje, a to bjez apokryfow. Lektoraj běštaj dr. Šołta z Wósporka a farar Jenč z Palowa. 9. nakład z lěta 1881 korigowaštaj farar Sykora ze Smělneje a zaso farar Jenč. W tutym wudaću běchu wulke prawopisne postupy widźeć.
Najwjetši nakład měješe 10. wudawk z lěta 1893 ze 7 000 eksemplarami. Hłowny korektor běše farar Imiš w Hodźiju; paralelnje k tomu přirunowaše farar Wałtar z Wóslinka a seminarski wyši wučer Fiedler porjedźeše interpunkciju. Tu je wulki postup widźeć, kotryž so 50 lět před tym hišće njemóžny zdaše.
Posledni ewangelski nakład Swjateho pisma w serbskej rěči wuńdźe 1905.